• WELKE SOORTEN MICROFOONS ZIJN ER? •
Microfoons zijn er in allerlei soorten, maten en vormen. Daarnaast heb je microfoons voor allerlei verschillende toepassingen. Dit artikel richt zich vooral op microfoons die van toepassing zijn voor het vastleggen van geluid (bij beeld), muziek en spraak. Microfoons voor medische toepassingen, wetenschappelijk onderzoek, ultra-soon geluid, onderwatergeluid, en dergelijke laten we voor nu even buiten beschouwing.
Je kunt microfoons op allerlei manieren in categorieën onderverdelen.
In dit artikel verdelen we de microfoons onder in de volgende 4 categorieën:
• Het werkingsprincipe
• De richtingskarakteristiek
• Het gebruiksdoel
• De aansluiting
Het werkingsprincipe
Microfoons zetten geluid om in een elektrisch signaal. Dit kan dan vervolgens worden versterkt of worden opgenomen. Er zijn verschillende manieren waarop microfoons geluidsgolven kunnen omzetten in variaties van elektrische spanning.
Ik zal niet te veel ingaan op het technische aspect van de werking. Wel is het handig om je er bewust van te zijn dat de werking van een microfoon behoorlijk impact heeft op het resultaat van de geluidsopname.
Hieronder staan waarschijnlijk de meest voorkomende type microfoons die je tegenkomt:
Dynamische microfoon
Een dynamische microfoon heeft een dun membraan dat door geluidsgolven in trilling wordt gebracht. Aan dit membraan zit een klein spoeltje bevestigt dat precies met de geluidsgolven meetrilt. Binnen dit spoeltje zit een magneet. Hierdoor beweegt het spoeltje zich in een magneetveld en wordt er een inductiespanning gegenereert. Dynamische microfoons hebben een vrij eenvoudige, maar robuuste constructie. Hierdoor zijn ze vaak goed betaalbaar en kunnen ze bovendien over het algemeen een hoge geluidsdruk aan. Daarnaast zijn ze bestand tegen een stootje. Dynamische microfoons zijn minder gevoelig voor geluid wat van verder af komt en moeten dus vrij dicht op de geluidsbron worden geplaatst.
Condensator microfoon
Een condensator microfoon heeft ook een membraan, dit is vaak flinterdun. Dit membraan zit echter niet vast aan een spoel, maar is een van de platen van een plaatcondensator. Op deze plaatcondensator staat een spanning. Daarom moeten condensator microfoons fantoomvoeding (48 volt) krijgen om te kunnen werken. Wanneer het membraan door geluidsgolven gaat trillen, verandert de afstand tussen de twee platen. Hierdoor ontstaat een verandering in de spanning.
Doordat het membraan van een condensator microfoon dunner is dan een dynamische microfoon en niet bevestigd is aan een spoel, kan het membraan sneller trillen. Condensator microfoons hebben daarom een groter frequentiebereik en geven geluid met meer detail weer dan een dynamische microfoons. Daarnaast kunnen condensator microfoons heel klein worden gemaakt. Daarom zijn lavalier microfoons (dasspeld microfoons) bijvoorbeeld vrijwel altijd condensator microfoons.
Ribbon microfoon of bandmicrofoon
Een Ribbon microfoon of bandmicrofoon heeft ongeveer dezelfde werking als een dynamische microfoon. Een ribbonmicrofoon heeft echter in plaats van een membraan een dun lintje/bandje (vaak van aluminium) dat de trillingen opvangt. Het lint vangt trillingen van voor en achter op de microfoon goed op, maar geluid van boven, onder, links en rechts brengen het lint niet snel in beweging. Vanwege deze bouw heeft de microfoon vrijwel altijd een bi-directionele (figure 8) richtingskarakteristiek. Dit houdt in dat de microfoon geluid zowel van voor als van achteren even hard opneemt. Ribbon microfoons hebben een specifieke warme klankkleur. Ze zijn een stuk minder gevoelig voor hoge frequenties als condensator microfoons. Dit maakt dat ze akoestische instrumenten zoals gitaar en piano mooi rond kunnen opnemen. Ribbon microfoons kunnen prima tegen hard geluid, maar het lint in de ribbon microfoon is wel erg gevoelig voor druk en wind. Blaas dus niet in een ribbon microfoon en gebruik een popfilter als je zang of spraak opneemt.
Overige microfoon
Naast de dynamische, condensator en ribbon microfoon heb je nog meer microfoons met andere werkwijzen. Hier ga ik in dit artikel niet verder op in, maar enkele voorbeelden zijn piëzo microfoons (veel gebruikt in akoestische gitaren), Pressure Zone microfoons (of boundary microfoons), elektretmicrofoons en koolmicrofoons (veel gebruikt in telefoontoestellen).
De richtingskarakteristiek
Microfoons kun je ook onderverdelen in richtingskarakteristiek. De richtingskarakteristiek van een microfoon geeft weer in welke richting een microfoon geluidsgolven registreert. Meer over verschillende richtingskarakteristieken, of opnamepatronen, vind je hier.
Het gebruiksdoel
Naast de werkwijze en de richtingskarakteristiek kun je microfoons ook onderverdelen in het doel waarvoor je de microfoon gebruikt. Vaak is de vorm waarin de microfoon is gebouwd hier ook doorslaggevend in. Zo kunnen een studiomicrofoon, en een lavalier (dasspeld microfoon) beide condensator microfoons zijn met dezelfde richtingskarakteristiek. Toch zien ze er allebei totaal verschillend uit en worden ze ook in andere situaties ingezet. Er zijn natuurlijk een hoop doeleinden waarvoor je een microfoon wilt gebruiken, maar enkele veel voorkomende microfoons voor het vastleggen van audio, muziek en spraak (bij beeld) zijn:
Dynamische zangmicrofoon
Dit is waarschijnlijk de meest bekende microfoon en degene waarmee je het eerst in aanraking bent gekomen. De dynamische zangmicrofoon is gemaakt voor op het podium en heeft vaak een cardioïde richtingskarakteristiek. Hierdoor is hij minder gevoelig voor omgevingsgeluid. Dynamische zangmicrofoons voor op het podium zijn bovendien robuust en kunnen tegen een stootje, vocht en hoge geluidsdruk. De meest bekende en meest gebruikte dynamische zangmicrofoon is waarschijnlijk de Shure SM58.
Lavalier of dasspeld microfoon
Een lavalier microfoon wordt ook wel een dasspeld microfoon, lapel microfoon of clip microfoon genoemd. Het is een kleine microfoon met een clipje. Hierdoor kun je hem makkelijk bij iemand aan de kleding (bijvoorbeeld bij de kraag) vastzetten. Het voordeel van een lavalier is dat deze klein is en (als je de kabels netjes wegwerkt) dus redelijk onopvallend is. Zorg er wel voor dat de dasspeld microfoon niet tegen of onder kleding zit. Hierdoor hoor je snel geritsel van kleding. Ga je buiten opnemen, zorg er dan voor dat je een windkap of pluis op de microfoon plaatst.
Draagbare digitale recorders
Draagbare digitale recorders, of ook wel portable audiorecorders genoemd zijn kleine recorders met vaak twee ingebouwde microfoons. Deze zijn vaak in een X-Y of A-B positie geplaatst waardoor je een stereo-opname krijgt. De recorders zijn makkelijk mee te nemen en daarmee is ergens ter plekke geluid opnemen erg eenvoudig. De audio wordt meestal opgeslagen op een (micro) SD-kaart. Naast de ingebouwde microfoons hebben veel digitale recorders nog eens 2 (Zoom H5) of 4 (Zoom H6) extra microfoon-ingangen.
Handmicrofoon of reporter microfoon
Een handmicrofoon of reporter microfoon wordt veel gebruikt door verslaggevers en journalisten. Het is vrijwel altijd een dynamische microfoon met vaak een omni-directionele richtingskarakteristiek. Ze pikken geluid op van alle richtingen en zorgen er daarmee voor dat beide partijen goed verstaanbaar zijn. Ze zijn daardoor wel gevoeliger voor het oppikken van omgevingsgeluid. Vaak hebben reporter microfoons een langer handvat, zodat de interviewer de microfoon gemakkelijk dicht bij de mond van de spreker kan houden.
Shotgun microfoon of richtmicrofoon
Shotgun microfoons of richtmicrofoons worden vaak gebruikt bij filmopnamen, TV-programma’s, omgevingsgeluid bij natuuropnamen, sportwedstrijden en evenementen. Richtmicrofoons hebben een supercadioïde of hypercardioïde richtingskarakteristiek, maar zijn nog gevoeliger gemaakt voor geluid van voren. Zoals de naam al doet vermoeden kun je deze microfoons, zelfs met enige afstand, goed richten op de geluidsbron. Omgevingsgeluid wordt ook opgenomen, maar is meer op de achtergrond hoorbaar.
Studiomicrofoon
In geluidsstudio’s worden allerlei verschillende soorten microfoons gebruikt. Zowel dynamische, condensator en ribbon microfoons. Voor akoestische instrumenten zoals zang, akoestische gitaar, blaasinstrumenten en piano worden vaak condensator microfoons gebruikt (deze hebben een helder en gedetailleerd geluid) of ribbon microfoons gebruikt (deze klinken wat warmer en zijn wat minder scherp in het hoge frequentiegebied). Voor zang opnamen wordt vaak, maar niet noodzakelijk, gebruikt gemaakt van condensator microfoons met een groot membraan. Dynamische microfoons worden vaak gebruikt voor elementen met een hoge geluidsdruk zoals onderdelen van het drumstel of gitaar en -basversterkers.
De aansluiting
Microfoons heb je met allerlei verschillende aansluitingen.
Meer informatie over de meest voorkomende aansluitingen vind je hier.
